اثر رشد اقتصادی بر پایداری محیط زیست در ایران: کاربرد شاخص ردپای بوم‌شناختی

طرازکار, محمد حسن; قربانیان, عفت; بخشوده, محمد

doi:10.22054/eenr.2017.9067

اثر رشد اقتصادی بر پایداری محیط زیست در ایران: کاربرد شاخص ردپای بوم‌شناختی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار بخش اقتصادکشاورزی دانشگاه شیراز

² دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

³ استاد تمام بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز

10.22054/eenr.2017.9067

چکیده

در این مطالعه با به‌کارگیری رد پای بوم‌شناختی به‌عنوان شاخص پایداری در قالب منحنی زیست محیطی کوزنتس، اثر رشد اقتصادی بر پایداری محیط زیست در ایران مورد بررسی قرار گرفت. برای دستیابی به این هدف، مدل تخریب محیط زیست برای دوره 2013-1985 طراحی شد. همچنین روابط کوتاه و بلندمدت ردپای بوم‌شناختی و تولید ناخالص داخلی سرانه، مصرف سرانه انرژی، تراکم جمعیت و آزادسازی تجاری با استفاده از رهیافت خود رگرسیون با وقفه گسترده (ARDL) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه حاکی از آن است که رابطه رشد اقتصادی و رد پای بوم شناختی به‌صورت U وارون بوده و اثر بلندمدت رشد اقتصادی بر شاخص رد پای بوم‌شناختی 69/0 است. همچنین 10 درصد افزایش در تراکم جمعیت منجر به افزایش 2/11 و 6/9 درصدی ردپای بوم‌شناختی به ترتیب در کوتاه و بلندمدت می‌شود. علاوه بر این، آزادسازی تجاری در بلندمدت تاثیر مثبتی بر رد پای بوم‌شناختی دارد، حال آنکه در کوتاه‌مدت تاثیر این متغیر معنی‌دار نیست. علاوه بر این، 10 درصد افزایش در مصرف انرژی موجب افزایش 6/4 و 9/3 درصدی شاخص ردپای بوم شناختی در کوتاه و بلندمدت می‌شود. در پایان بر اساس نتایج مطالعه، سیاست‌های موثری از جمله افزایش بهرهوری مصرف انرژی، توسعه انرژی‌های پاک، کاهش تراکم جمعیت شهری و بهبود در مدیریت و نظارت محیط زیست پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Economic Growth on Environmental Sustainability in Iran: Application of Ecological Footprint

نویسندگان [English]

Mohammad Hassan Tarazkar ¹
Effat Ghorbanian ²
Mohammad Bakhshoodeh ³

¹ Assistant Professor of Agricultural Economics, College of Agriculture, Shiraz University

² P h.D student of Agricultural economics. Shiraz university

³ Professor of Agricultural Economics, College of Agriculture, Shiraz University

چکیده [English]

In this study, by utilizing the Ecological Footprint (EF) as an environmental sustainability indicator in context of Environmental Kuznets Curve (EKC), the effect of economic growth on environmental sustainability in Iran was examined. To achieve this goal, an environmental degradation model is established during the period of 1985–2013. Furthermore, the long and short run relationships between EF and per capita Gross Domestic Production (GDP), energy consumption per capita, population intensity and trade openness were investigated by applying Autoregressive Distributed Lag (ARDL) approach. The empirical results revealed that the relationship between EF and economic growth is inverted U-shaped and statistically significant. Moreover, a 10% increase in population intensity is linked with 11.2% and 9.6% growth in EF in long and short run, respectively. Although the impact of trade openness is positive on EF and statistically significant in long run, there is not significant impact in short run. Furthermore, a 10% increase in energy consumption is linked with 4.6% and 3.9% growth in EF in long and short run, respectively. The result shows the desirability of energy consumption efficiency, developing clean energy, lowering urban intensity and improving environmental monitoring.

کلیدواژه‌ها [English]

Environmental Sustainability
Ecological Footprint
Gross Domestic Product
Iran

مراجع

تشکینی احمد (1384)، اقتصادسنجی کاربردی به کمک Microfit، تهران: موسسه فرهنگی هنری دیباگران.

تیموری ایرج و امیر محمدیفر (1394)، «بررسی روند تغییرات ردپای اکولوژیکی سوختهای فسیلی استانهای کشور 1388-1378»، آمار، 14، صص 46-40.

تیموری. ایرج، فاطمه سالاروندیان و کرامت‌الله زیاری (1393)، «ردپای اکولوژیک گاز دی اکسید کربن سوختهای فسیلی شهر شیراز»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 1، 29، صص 204-193.

جمعهپور محمود، حسین حاتمی‌نژاد و سارا شهانواز (1392)، «بررسی وضعیت توسعه پایدار شهرستان رشت با استفاده از روش جای پای اکولوژیک»، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 3، صص 208-191.

خاکپور براتعلی، محمدرحیم رهنما و هادی دماوندی (۱۳۹۳)، «کاربرد روش جای پای اکولوژیکی در ارزیابی پایداری توسعه شهری نمونه موردی: شهر ساری»، اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار، تهران. موسسه ایرانیان، قطب علمی برنامه ریزی و توسعه پایدار گردشگری دانشگاه تهران.

رضی داود (1394)، «سنجش و تحلیل ردپای بوم‌شناختی (مطالعه موردی شهرستانهای استان مازندران)»، فصلنامه مطالعات برنامهریزی شهری، سال سوم (10)، صص 125-103.

شاهینیفر مصطفی و میرسالار حبیبی (1395)، «کاربرد روش ردپای اکولوژیک در ارزیابی جغرافیایی ناحیهای (مطالعه موردی: شهرستان کرمانشاه)»، آمایش محیط، 32، صص 62-41.

صرافی مظفر (1379)، «شهر پایدار چیست؟»، فصلنامهمدیریتشهری، 4 ، صص 10-6.

مولائی. مرتضی، بشارت. احسان (1394)، بررسی ارتباط بین تولید ناخالص داخلی و ردپای اکولوژیکی به عنوان شاخص تخریب محیطزیست، تحقیقات اقتصادی. ش 4، 50، صص 1033-1017.

نوفرستی. محمد (1378)، ریشه واحد و هم جمعی در اقتصادسنجی، چاپ اول، تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی رسا.

Asici, A. A. and S. Acar (2016), “Does Income Growth Relocate Ecological Footprint?”, Ecological Indicators, 61 (2): 707-714.

Bagliani, M., G. Bravo and S. Dalmazzone (2008), “A Consumption-Based Approach to Environmental Kuznets Curves Using the Ecological Footprint Indicator”, Ecological Economics, 65, 650-651.

Banerjee, A, J. Juan, J.W. Dolado, Galbraith and D. Hendry (1993), “Co-integration, Error-correction, and the Econometric Analysis of Non-stationary Data”, Advanced Texts in Econometrics, Oxford, UK: Oxford University Press.

Banerjee, A., , j. j. Dolado and R. Master (1992), “On Simple Tests for Co-integration: The Cost of Simplicity”, Bank of Spain Working Paper, No: 9302.

Charfeddine, L., and Z. Mrabet (2017), “The Impact of Economic Development and Social-political Factors on Ecological Footprint: A Panel Data Analysis for 15 MENA Countries”, Renewable and Sustainable Energy Reviews. 76: 138–154.

Cornelia, P.G (2014), “True Cost Economics: Ecological Footprint”, Procedia Econ, Fin.8, 550–555.

Galli, A., J.Kitzes, V. Niccolucci, M. Wackernagel, Y. Wada and N. Marchettini (2012), “Assessing the Global Environmental Consequences of Economic Growth Throughthe Ecological Footprint, A Focus on China and India”, Ecological Indicators, 17, 99-107.

Global Footprint Network (2012), “National Footprint Accounts”, 2011 Edition. Retrieved from http://www.footprintnetwork.org.

Hervieux, M.S. and O. Darné (2014), “Production and Consumption-Based Approaches for the Environmental Kuznets Curve in Latin America using Ecological Footprint”, Document de Travail Working Paper.

Hong, L., P. Zhang, H. Chunyu and W. Gang (2007), “Evaluating the Effects of Embodied Energy in International Trade on Ecological Footprint in China”, Ecological Economics, 62: 136-148.

Kasman, A., and Y. S. Duman (2015), “CO₂ Emissions, Economic Growth, Energy Consumption, Trade and Urbanization in new EU Member and Candidate Countries: A Panel Data Analysis”, Economic Modeling, 44, 97-103.

Lin, D., Hanscom, L. Martindill, J. Borucke, M. Cohen, L. Galli, A. Lazarus, E. Zokai, G. Iha, K. Eaton and D.M Wackernagel (2016), “Working Guidebook to the National Footprint Accounts”, Edition 2016, Oakland: Global Footprint Network.

Nijkamp, P., E. Rossi and G. Vindigni (2004), “Ecological Footprints in Plural: A Meta-Analytic Comparison of Empirical Results”, Regional Studies, 38, 747-765.

Pesaran, M. H. and Y. Shin (1999), “An Autoregressive Distributed lag Modeling Approach to Cointegration Analysis”, In: S. Strom (Ed), Econometrics and Economic Theory in the 20th Century: The Ragnar Frisch Centennial Symposium. Cambridge University Press, Cambridge.

Rees W. E (1992), “Ecological Footprints and Appropriated Carrying Capacity: What Urban Economics Leaves out”, Environ Urban, 4:121–30.

Rees, W. E (1996), “Revisiting Carrying Capacity: Area-based Indicators of Sustainability”, Population and Environment, A Journal of Interdisciplinary Studies, Vol.17, No.3, PP. 195- 215.

Shahbaz, M., N. Loganathan, A. T. Muzaffar, K. Ahmed and M. A. Jabran (2016), “How Urbanization Affects CO₂ Emissions in Malaysia? The Application of STIRPAT Model”, Renewable and Sustainable Energy Reviews,57, 83-93.

Uddin, G. A., M. Salahuddin, K. Alam and J. Gow (2017), “Ecological Footprint and Real Income: Panel Data Evidence from the 27 Highest Emitting Countries”, Ecological Indicators, 77: 166–175.

Wackernagel, M (1994), “Ecological Footprint and Appropriated Carrying Capacity: a Tool for Planning toward Sustainability”, a Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philophy, University of British Colombia.

Wackernagel M, C. Monfreda, K-H. Erb, H. Haberl and NB Schulz (2004), “Ecological Footprint Time Series of Austria, The Philippines, and South Korea for 1961–1999: Comparing the Conventional Approach to an ‘Actual Land Area’ Approach”, Land Use Policy, 21:261-9.

Wiedmann, T., J. Minx, J. Barret and M. Wackernagel (2006), “Allocating Ecological Footprints to Final Consumtion Categories with Input-Output Analysis”, Ecological Economics, 56, 28-48.

Wilson, J., and M. Anielski (2005), “Ecological Footprints of Canadian Municipalities and Regions, the Canadian Federation of Canadian Municipalities”, Anielski Management Inc, from: www.anielski.com